AGK Humanist, Rare Personality
AGK
(Avula Gopalakrishna Murthy)
This happened one day at a well-attended marriage function at Tenali
in June 1963. Even as the marriage between Jayasree and Rajagopal took
place, a famous writer-cum-journalist working in the US Consulate General,
Madras, Mr. B S R Krishna, walked in, took out a piece of a paper from his
pocket, and handed it over to Avula Gopalakrishna Murthy (AGK). BSR
was not an invitee to the marriage as we initially presumed. He had dropped
in to accomplish a special mission. It was to extend an invitation from the
US Government to AGK to visit their country as its guest. All of us were
AGK was not a politician, who held any position. He was not a celebrity
in the field of cinema or sports. He was not the recipient of any Government
awards and titles. Yet, the US Government chose to invite him as its guest. He
was the first in AP to receive such an honor.
AGK had served as Chairman of the Tenali Municipal Corporation only
once. By profession, he was an advocate. He was born in a remote village called
Mulpuru in 1917. It was from that village that Avula Sambasiva Rao, who
served as a High Court Judge, hailed. AGK had obtained his MA Ll. B from
Lucknow. He was married and had six children.
AGK had seen the nation before and after the Independence. He did
not belong to any well-known political party. He took part in the Radical
Democratic Party, which M N Roy founded in 1940 and dissolved in 1948.
As a student, he met Netaji Subhash Chandra Bose. When Bose lost in
the race to become Congress President in 1938, nobody bothered about him.
AGK, however, invited Bose to his hostel room and took care of him. After all,
our society honors and worships those in power..
AGK met T Rama Swamy, well-known reformer and revolutionary writer, in
Tenali. Rama Swamy performed marriages in Telugu and advocated the equality
of sexes. He also developed friendship with Chalam. He introduced both of
He was a great essayist-cum-speaker. He wrote essays and gave lectures in
both English and Telugu with great ease. He was a wizard with words. He kept
gatherings at marriage ceremonies spell bound.
He started his own magazine but was unsuccessful.
T Rama Swamy introduced marriage oath taking in Telugu. He treated
upcoming writers and artists, especially those belonging to backward classes,
with respect. He dealt with poetry and prose touchingly. He excelled in subtle
Poems of Samuel Johnson, Mathew Arnold, Stephen Spender, and
Audin in English and writings of Yetukuri Narasaiah, Tripuraneni, Sripada
Krishanmurthy, Pendyala Subrahmanyam, and Jashua in Telugu were his
favorites. He loved playing badminton and encouraged others to take part in
AGK took part in the Red Cross and other social movements
enthusiastically and encouraged them. Many painters including Goli Seshaih
Venkata Kavi, Venkata Subbayya Vasireddy
(Vadlamudi) often visited him. He never pardoned writers and poets with
destructive or negative thoughts. Such writers ranged from Nori Narasimha
Sastry to Viswanadha Satyanarayana. He loved drama and encouraged it.
His friends’ circle included G V Krishna Rao, Palagummi Padmaraju,
Bairagi, Gokulchand, Yelavarthi Rosaiah, Jasthi Jagannadham, and Gopichand.
Politicians of different hues like Acharya Ranga, Damodaram Sanjivayya, and
Aalapati Venkatramayya tapped him often for his sane and wise advice.
Some of the people who had to face the brunt of his criticism were Neelam
Sanjiva Reddy, Alluri Satyanarayana Raju, Kalluri Chandramouli, S B P Pattabhi
Rama Rao, and Mandali Venkata Krishna Rao. He had a knack for spotting
people with talent whether they enjoyed any position or not. He identified
Peddireddi Timmareddi as a fighter for farmers.
He trained innumerable youth. He wrote the foreword for books written by
In 1960, he invited Annadurai to Tenali and conducted meetings on
rationalism. M N Roy visited Tenali many times after that.
Can we describe AGK as a journalist? Yes and no. He wrote exhaustively
and edited a number of small magazines. He turned to editors like.
Panditaradhyula Nageswara Rao and Narla Venkateswara Rao for advice.
Great humanists including Abburi Ramakrishna Rao consulted him. When
AGK wrote an article defaming Gandhi, a surprised Abburi complained it to M
N Roy.. Contrary to Abburi’s expectations, Roy supported AGK.
When AGK during his US visit criticized Jawaharlal Nehru, the then
ambassador B K Nehru threatened to send him back to India. AGK remained
When AGK was planning his return to India, some people asked him to
praise Vivekananda. He refused to oblige them by saying that he would speak
the truth as he knew it.. Andhra Prabha magazine editor Neelamraju Venkata
Seshayya accused AGK of defaming. AGK paid him back in the same coin.
Presno Municipality in the State of California chose him as a member of its
board. He used to interact with children whenever he visited a school in the
US. He lived for some time with Vadlamudi Srikrishna in Chicago.
All this happened in 1963. On his return, he spoke and wrote about his
The Americans who met him felt they were lucky to have run into such a
AGK passed away in 1967 when he was 50.
His article on “The World around me” published in the Vahini magazine
-
ఆవుల గోపాలకృష్ణమూర్తి
సాహిత్యంలో ఔచిత్యం వుండాలనేది ఆవుల గోపాలకృష్ణమూర్తి గట్టి అభిప్రాయం. ఆ దృష్టితోనే విశ్వనాధ సత్యనారాయణ మొదలు ప్రాచీన కవుల వరకూ తన విమర్శకు గురిచేశాడు. కవులు, రచయితలలో ఆవుల అంటే విపరీతాభిమానం గలవారు, తీవ్రంగా భయపడేవారు. రెండు వర్గాలుగా వుండేవారు. భయపడిన వారిలో విశ్వనాథ సత్యనారాయణ ప్రధముడు. ఆవుల వుంటే ఆ సభను విశ్వనాథ వచ్చేవాడు కాదు. వేయి పడగలు మొదలు రామాయణ కల్పవృక్షం వరకూ వుతికేసిన ఆవుల అంటే భయపడడం సహజం.
1941 ప్రాంతాలలో ఎజికె గాంధీజీ పై తీవ్ర విమర్శలతో కూడిన వ్యాసం ప్రచురిస్తే, ఎం.ఎన్. రాయ్ పక్షాన ఆంధ్రలో రాడికల్ డెమోక్రటిక్ పార్టీ నాయకుడుగా వున్న అబ్బూరి రామకృష్ణరావు అదిరిపడ్డాడు. ఎం.ఎన్. రాయ్ కు ఫిర్యాదు చేశాడు. కాని రాయ్ వ్యాసంలో విషయం తెలిసి ఎజికెని సమర్ధించాడు.
ఎ.జి.కె. ఎం.ఎ.ఎల్.ఎల్.బి. చదివి అడ్వొకేట్ గా తెనాలిలో ప్రాక్టీసు చేశారు. తెలుగు, ఇంగ్లీషు సాహిత్యం రంగరించి వడపోసారు. కవులను, సాహితీ పరులను ఎజికె ఎంతగా ఆకర్షించారో చెప్పజాలం. ఏ మాత్రం పలుకు వున్న దన్నా ఎంతో ప్రోత్సహించేవారు. సాహిత్య వ్యాసాలు కొద్దిగానే రాసినా, ఉపన్యాసాలు చాలా చేశారు. కవులను ప్రోత్సహించారు. రాయించారు.
ఎం.ఎన్. రాయ్ అనుచరుడుగా ఎ.జి.కె. ఆంధ్రలో ప్రధాన పాత్ర వహించారు. సొంత ఖర్చులతో పత్రికలు, రాడికల్, రాడికల్ హ్యూమనిస్ట్, నడిపారు. ఇంగ్లీషు పత్రికలకు రాశారు. మానవవాద, హేతువాద ఉద్యమాలు తీవ్రస్థాయిలో నడిపించారు.
ఆవుల గోపాలకృష్ణ మూర్తి నోట్లో అతి సామాన్యమైన పలుకు కూడా మాధుర్యం సంతరించుకుంటుందని మూల్పూరుకు చెందిన (ఎ.జి.కె. గ్రామం) వెనిగళ్ళ వెంకట సుబ్బయ్య అనేవారు.
1955 నుండీ ఎజికెతో నాకు సన్నిహిత పరిచయం ఏర్పడింది. గుంటూరు ఎ.సి. కాలేజీలో చదువుతూ ఆయన ఉపన్యాసాలు ఏర్పరచాము. సాహిత్యంలో ఔచిత్యం అనే ఉపన్యాసం యివ్వగా, స్ఫూర్తి శ్రీ (బాస్కరరావు లెక్చరర్) రాసి, ఆంధ్ర పత్రికలో ప్రచురించారు. అది వాదోపవాదాలకు దారి తీసింది. అందులో నన్నయ్య ఆది పర్వం నుంచి అనేక మంది కవుల అనౌచిత్యాలను ఎజికె. విమర్శించారు.
పెళ్ళి ఉపన్యాసాలు కూడా ఎ.జి.కె. అద్భుతంగా చేసేవారు. సంస్కృత మంత్రాలు లేకుండా తెలుగులో అందరికీ అర్ధమయ్యేటట్లు ప్రమాణాలు చేయించి, వివరణోపన్యాసం చేసేవారు. అలాంటివి నేను ఎన్నో విన్నాను.
నా వివాహం 1964లో ఆయనే తెనాలిలో చేయించారు. ఆవుల సాంబశివరావు అధ్యక్షత వహించారు.
ఎ.జి.కె. పెళ్ళి ఉపన్యాసాలంటే అదొక సాహిత్య వ్యాసం అనవచ్చు. ప్రతి చోట ప్రత్యేక పాయింట్లు చెప్పేవారు.
ఎజికె చేత ఎందరో రచయితలు కవులు పీఠికలు రాయించుకున్నారు.
కొల్లా శ్రీకృష్ణా రావు
రారాజు
కావ్యానికి సుదీర్ఘ పీఠికలో ఎజికె నిశిత భారత పరిశీలన చేశారు.
వాసిరెడ్డి వెంకట సుబ్బయ్య తెలుగు పుస్తకానికి ఇంగ్లీషులో సుదీర్ఘ పీఠిక రాశారు. ఎందుకంటే, ఎజికె వాడుక భాష నచ్చదని, ఆయన అలా రాయించు కున్నారు. తెనాలి దగ్గర వడ్లమూడి గ్రామానికి చెందిన ప్రౌఢ కవి ఆయన సంస్కృత రచనకు తెలుగు అనుసరణ ‘భామినీ విలాసం’.
కొండవీటి వెంకట కవి, రావిపూడి వెంకటాద్రి, గౌరి బోయిన పోలయ్య యిలా ఎందరో రాయించుకున్నారు. వెంకటకవి నెహ్రూ ఆత్మకథ రాయడానికి తోడ్పడ్డారు. వందలాది టీచర్లు ఆయన వలన ప్రేరేపితులయ్యారు.
ఇంగ్లీషులో శామ్యుల్ జాన్సన్, మాథ్యూ ఆర్నాల్డ్, ఆర్ జి ఇంగర్ సాల్, ఎరిక్ ఫ్రాం, ఎం.ఎన్. రాయ్, రచనలు ఎజికె యిష్టప్రీతికాగా, రవీంద్రనాథ్ కవితల్ని పులుముడు రచనలుగా విమర్శించాడు. బెంగాలీ మానవ వాదులకు యిది ఒక పట్టాన మింగుడు పడేదికాదు.
ఎలవర్తి రోశయ్య చాదస్తంతో గ్రాంథిక వాదిగా నన్నయ తిక్కన వంటి వారిని అంటి పెట్టుకోగా, ఎజికె ఆయన్ను మార్చగలిగారు. కవిత అంటే చెవిగోసుకునే రోసయ్యకు త్రిపురనేని రామస్వామి సూతపురాణం పద్యాలు చదివి, పేరు చెప్పుకుండా ఆకర్షించారు. అది చదివిరోసయ్య చాలా మారారు. పిలక పెంచుకున్న రోసయ్యను మార్చడానికి, ఒక అర్థరాత్రి హాస్టల్ లో నిద్రిస్తున్న రోసయ్యకు పిలకకత్తిరించారు.
ఏటుకూరి వెంకట నరసయ్య కృషేవలడు రచన ఎజికెకు యిష్టం. అత్తోట రత్నం మొదలు జాషువా వరకూ ఎజికె సందర్శకులే. దళిత ఉద్దరణలో భాగంగా కవుల్ని ప్రోత్సహించాడు.
ఎం.ఎన్. రాయ్ మానవ వాద రచనను సరళంగా తెనిగించారు.
నాచుట్టూ ప్రపంచం అనే శీర్షికతో వాహిని వారపత్రిక (విజయవాడ)లో రాశారు 1956 ప్రాంతాల్లో. గుంటూరు నుండి వెలువడిన ప్రజావాణిలో రాశారు. చిన్న పత్రికలవారడిగితే ఎజికె అరమరికలు లేకుండా రాసేవారు.
వివేకానంద భావాల్ని ఆలోచనల్ని షూటుగా విమర్శించిన ఎజికెపై ఆనాడు ఆంధ్రప్రభ, నీలం రాజశేషయ్య సంపాదకత్వాన ధ్వజమెత్తింది, 1964లో. కానిఎజికె వెనుకంజ వేయలేదు.
బుద్దునిపై విశ్వనాథ సత్యనారాయణ చేసిన అనౌచిత్య విమర్శలపై ఎజికె పెద్ద ఉద్యమం చేశారు. 1956-57లో పాఠ్యగ్రంథాలనుండి, బుద్ధుణ్ణి రాక్షసుడుగా చిత్రించిన భాగాలు తొలగించే వరకూ నాటి విద్యామంత్రి ఎస్.బి.పి పట్టాభి రామారావుపై విమర్శలు చేశారు.
వి.ఎస్. అవధాని, ఎం.వి. శాస్త్రి, పాలగుమ్మి పద్మరాజు, పెమ్మరాజు వెంకటరావు, ఎ.ఎల్. నరసింహారావు మొదలైన వారెందరో ఎజికె సలహాలు పొందుతుండేవారు. కవులకు ఆయన యిల్లు యాత్రాస్థలమైంది.
ఎజికె ప్రతిభను గుర్తించిన అమెరికా ప్రభుత్వం 1964లో ఆయన్ను ప్రభుత్వ అతిధిగా పర్యటించమని ఆహ్వానించింది.
అమెరికాలో ప్రధాని జవహార్ లాల్ నెహ్రూను ఎజికె విమర్శిస్తే, నాటి రాయబారి బి.కె. నెహ్రూ బెదిరించి ఎజికెను వెనక్కు పెంపిస్తానన్నారు. కాని ఎజికె తన విమర్శనా వాద పటిమ తెలిసినవాడుగనుక జంకలేదు.
సాహిత్యంలోనే గాక, కళలు, సంగీతంలో కూడా చక్కని విమర్శలు, పరిశీలనలు ఎజికె చేశాడు. శాస్త్రీయ దృష్టితో పరిశీలన చేశాడు. బాల సాహిత్యాన్ని ప్రోత్సహించాడు.
ఎజికె తన ఆరోగ్యం పట్ల హేతు బద్ధంగా వ్యవహరించలేదు. గుండెపోటు వస్తే అశ్రద్ధ చేసి, కోర్టు కేసులు పడకలోనే పరిశీలించాడు. ఆ సందర్భంగా బొంబాయి నుంచి ఎ.బి.షా. (అమృత్ లాల్ భిక్కు బాయ్ షా-సెక్యులర్ ఉద్యమ నాయకుడు), నేనూ తెనాలి వెళ్ళి హెచ్చరించి, చికిత్స కైమద్రాసు వెళ్ళమన్నాం. అలా చేయలేదు.
ఆటల్లో, పాటల్లో, నాటకాల్లో ఆసక్తి, ప్రవేశం గల ఎజికె కోర్టులలో వాదిస్తుంటే, అదొక ఆకర్షణీయ దృశ్యంగా వుండేది. ఇంటగెలవని ఎజికె రచ్చగెలిచాడు.
ఎం.ఎన్. రాయ్ తో సుప్రసిద్ధ రచయిత చలంను, త్రిపురనేని రామస్వామిని కలిపినా, నిరాశేమిగిలింది. రాయ్ స్థాయిని వారం దుకోలేకపోయారు.
కాని 50 ఏళ్ళకే 1967లో ఎజికె చనిపోయారు.
రచనలు :
నా అమెరికా పర్యటన సాహిత్యంలో జేచిత్యం (సాహితీ వ్యాసాలు) హ్యూమనిజం. నవ్యమానవవాదం (రాయ్ రచనకు తెలుగు), పుంఖాను పుంఖంగా ఇంగ్లీషులు, తెలుగు వ్యాసాలు, పీఠికలు తెనాలి దగ్గర మూల్పూరు స్వగ్రామం. లక్నోలో చదువు. ప్రాక్టీసు తెనాలిలో, అమెరికా, యూరోప్ పర్యటన 1964లో.
నా అమెరికా పర్యటన -ఏ.జి.కె
రాసిన వారు: ఎన్. ఇన్నయ్య
(టైపింగ్ సహాయం: నాగలక్ష్మి దామరాజు)
***************
‘నా అమెరికా పర్యటన’ నేటికీ అమెరికాలోని తెలుగు వారికి, ఇండియా నుండి వెళ్ళే తెలుగువారికి కరదీపికగా ఉపకరిస్తుంది. మనం మాట్లాడుకున్నట్లు, ఆప్యాయంగా పలకరిస్తున్నట్లు ఈ రచన ద్రాక్షా పాకంలో సాగింది.1963లో అందరినీ ఆశ్చర్యపరచేటట్లు అమెరికా ప్రభుత్వము ఒక పదవిలేని మామూలు లాయర్ ను, మానవ వాదిని తన అతిధిగా పిలిచి పర్యటన చేయమన్నది. ఆ సందర్శనను ప్రయోజనాత్మకంగా చూపారు ఆవుల గోపాల కృష్ణమూర్తి.
పత్రికలు చూచారు, లోటుపాటులు గమనించారు. వ్యవసాయం పోల్చి చెప్పారు. పర్యటన నేత్రానంద దృశ్యాలు అభివర్ణించారు. అధ్యక్షుడు జాన్ ఎఫ్ కెనడి నిర్వహించిన,విలేఖరుల సమావేశంలో వైట్ హౌస్ లో పాల్గొన్నారు. ఫ్రెస్నో నగర మేయరుగా ఒక రోజు గౌరవ స్థానం పొందారు. వాషింగ్టన్ పోస్ట్ పత్రిక కార్యాలయంలో, ఎడిటర్ల చర్చలో పాల్గొన్నారు. మాడిసన్ లో వున్న తెలుగు గ్రంథాలయంకు త్రిపురనేని రామస్వామి రచన భగవద్గీత బహూకరించారు.
పిల్లలకు బి. వి. నరసింహారావు బాలగేయాలు వినిపించి వారు కేరింతలు కొట్టేటట్లు చేయడం ఏ.జి.కె. ప్రత్యేకత. అమెరికాలోని న్యాయస్థానాలు, మానవ వాద సంఘాలు, పత్రికలు, ప్రభుత్వము, స్థానిక సంస్థలు, బడులు, పిల్లల గురించి విడమరిచి వివరించారు. భారత, అమెరికా రాజ్యాంగ ఎన్నికల షరతులను పోల్చి చూపారు. ఇన్ని అంశాలు ఇంత కొద్ది కాలంలో గమనిచడము ఏ.జి.కె ప్రత్యేకత.
ఈ రచన 1966 లో వెలువడినా దీని విలువ నేటికీ ఏ మాత్రమూ తగ్గలేదు. అంకెల వివరాలు మారాయేగాని మిగిలిన విషయాలు ఆదర్శంగా నిలుస్తాయి. సందర్శకులకు ఒక గైడ్ వంటిది అనడంలో అతిశయోక్తి లేదు. 1967లో చనిపోయిన ఎ.జి.కె. తన చివరి రచనగా అందించిన బహుమానం ఇది. 1963కి ఇప్పటికి అమెరికాను పోల్చి చూడడానికి కూడా ఈ రచన ఉపకరిస్తుంది.
ద్రాక్షా పాకంలో వచనం సాగింది. రాడికల్, సమీక్ష, రాడికల్ హ్యూమనిస్ట్ పత్రికలు నడిపిన ఎ.జి.కె. వ్యాసోపన్యాసకుడుగా ప్రసిద్ది చెందారు. ఈ గ్రంథాన్ని తెనాలిలోని ప్రభాత్ పబ్లిషింగ్ హౌస్ వారు అనుపమ ప్రింటర్స్ ద్వారా 1966 ఏప్రిల్ లో ముద్రించడం జరిగింది. అప్పటి దీని వెల రు.5.00. ఈ పుస్తకాన్ని ఈ చిరునామాలో చదవవొచ్చు, ఉచితంగా దిగుమతి చేసుకోవచ్చు.
please click below for this book :
నా అమెరికా పర్యటన (My visit to USA)
No comments:
Post a Comment